تأثیر تاریخ کاشت بر طول دوره‎های فنولوژیک ارقام گندم و رابطه آن با تولید عملکرد

به‌منظور بررسی اثر تاریخ‏ کاشت بر طول دوره‏های فنولوژیک ارقام گندم آزمایشی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار با 8 تاریخ‏ کاشت (23 آذر، 30 دی، 1 اسفند، 29 اسفند، 27 فروردین، 31 اردیبهشت، 9 تیر و 15 مرداد) و 7 رقم (آریا، اترک، کوهدشت، شیرودی، تجن، تارو و زاگرس) در مزرعه تحقیقاتی- آموزشی دانشکده‏های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. عملکرد نهایی براساس 20 بوته و ثبت مراحل فنولوژیک براساس علامت‏گذاری و پایش 10 بوته در طی فصل رشد انجام شد. نتایج نشان داد که تاریخ‏های کاشت و ارقام مختلف از نظر تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و تعداد روز از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن اختلاف معنی‏داری دارند. ضرایب همبستگی سرعت سبز شدن با دما نشان داد که سرعت سبز شدن در تمامی ارقام همبستگی بالایی با دما داشت (9/0≤2R). در این آزمایش سرعت ساقه ‏رفتن تحت‌تأثیر دما و طول ‏روز قرار گرفت. از بین تاریخ‏های کاشت مورد آزمایش کم‌ترین تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن در تاریخ‏های کاشت 9 تیر (به‌ترتیب 17/3 و 33/23 روز) و 15 مرداد (07/3 و 93/19 روز) مشاهده شد. افزایش طول دوره رشد رویشی در تاریخ‏کاشت 23 آذر نسبت به تاریخ‏ کاشت‏های انتهایی سبب شد تا در این تاریخ‏ کاشت در زمان وقوع بیش‌ترین تشعشع در منطقه، گیاهان فرصت کافی برای تولید سطح برگ بیش‌تر داشته باشند و در نهایت سطح برگ مطلوبی تولید کنند که این مسأله مهم‏ترین عامل تأثیرگذار بر میزان عملکرد در تاریخ ‏کاشت 23 آذر (4773 کیلوگرم در هکتار) نسبت به تاریخ‏کاشت 31 اردیبهشت (370 کیلوگرم در هکتار) بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که زمان از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن در تعیین میزان عملکرد نقش مهمی دارد و طول این دوره در تمام ارقام همبستگی معنی‏داری با عملکرد (**84/0≤2R) و سطح برگ (**79/0≤2R) داشت.